Rozważania o liturgii podczas konferencji „Duch Liturgii Duchem Kościoła”
Drugiego dnia targów Sacroexpo, 3 czerwca odbyła się konferencja „Duch Liturgii Duchem Kościoła”, w trakcie której uczestnicy powrócili do najistotniejszych zagadnień poruszonych przez kard. Josepha Ratzingera w książce „Duch liturgii”. Wydarzenie zorganizowano w 20 rocznicę objęcia tronu papieskiego przez papieża Benedykta XVI.
Uczestnicy konferencji poruszyli najistotniejsze zagadnienia poruszone przez kard. Josepha Ratzingera w dziele zatytułowanym „Duch liturgii”. Książka ta stała się swoistym podręcznikiem teologii liturgii, o czym napisał przyszły papież we wprowadzeniu do wydania polskiego. Chciał, by jej treść dotarła przede wszystkim do młodych kapłanów, którzy będąc odpowiedzialnymi za kształt liturgii Kościoła, powinni głębiej rozumieć, iż jest ona theologia prima, w której „rozstrzyga się przyszłość wiary Kościoła”.
Spotkanie na targach Sacroexpo otworzył biskup Kielecki Jan Piotrowski. Zwrócił uwagę na znaczenie liturgii dla Kościoła i wiernych.
– Liturgia jest własnością Kościoła. Uczy wszystkich pokory, w szczególności kapłanów. Bo w liturgii trzeba zachować to, czego oczekują od nas księgi liturgiczne. To najpiękniejszy wyraz ducha Kościoła i swoista katecheza. Bywa tak, że wierni chodzą do takiej wspólnoty parafialnej, w której Najświętsza Ofiara, czy inne nabożeństwa są sprawowane z największą starannością. Chcą bowiem przeżywać liturgię zarówno w jej wymiarze zewnętrznym, jak i w Słowie Bożym i w swojej duszy – mówił w trakcie otwarcia konferencji biskup Piotrowski.
O wydaniu książki „Duch Liturgii” w języku polskim kardynała Josepha Ratzingera mówił prelegent dr Paweł Milcarek, wieloletni redaktor naczelny kwartalnika Christianitas. W trakcie konferencji miał wykład zatytułowany ”Strażnik depozytu czy naczelny redaktor? O papieskiej zwierzchności w sprawie liturgii”.
– Historia polskiego wydania książki „Duch Liturgii” zasługuje na kilka słów przypomnienia. Rzeczy wielkie, rzeczy piękne nie mają łatwo na tym świecie, ponieważ są nam dawane, abyśmy przekroczyli bariery pewnych osądów. Tak też jest w przypadku tej książki. Kardynał Ratzinger napisał ją poza swoimi obowiązkami urzędowymi w roku 2000. To był swoisty dar na jego rok jubileuszowy. To nie przypadek, że właśnie wybrał taki temat. Od najmłodszych lat był wykarmiony liturgią i miłością do liturgii, pragnieniem wnikania w nią jaką opowieść o przekazywaniu sobie wiary przez pokolenia, przekazywaniu sobie świadectwa wiary. Postanowił dać temu wyraz w książce głęboko przemyślanej. Znajdziemy w niej szereg ogólnych idei, ale też postulatów, które nie są nam wtłaczane jako coś, co musimy zrobić od razu, w tej chwili. Wymagają od nas jednak kroków w kierunku poszanowania tradycji, odnalezienia na nowo kanonu artystycznego w liturgii, kanonu obrzędów, jak i określenia charakterystycznych dla pobożności postaw i zachowań - wyjaśniał dr Paweł Milcarek.
Dyskusja podzielona została na panele tematyczne. Prelegenci mówili o sztuce w liturgii, jej kształcie i wyzwaniach współczesności w odniesieniu do życia liturgicznego. Temat teologii sztuki sakralnej i sztuki liturgicznej podjął o. dr hab. Jan Strumiłowski.
- Temat teologii sztuki sakralnej jest tak obszerny, że można go przełożyć na całą konferencję. Sztuka sakralna, która ma towarzyszyć liturgii musi być determinowana rozumieniem i teologią liturgii. W kręgu księży, którzy celebrują liturgię brakuje nam dobrych podstaw jeśli chodzi o teologię liturgii, co rzutuje na oprawę liturgiczną również w tym aspekcie artystycznym. Splendor oddawany liturgii często nie koresponduje z duchem liturgii. Domena piękna zawsze była związana z religią, piękno i sztuka pragnie wyrażać coś co jest niewyrażalne, ponadczasowe. Sztuka sakralna w chrześcijaństwie chce wyrażać transcendencje Boga, chce opowiadać o wydarzeniu wcielenia - podkreślał o. dr hab. Jan Strumiłowski.
W panelu sztuka i liturgia znaleźli się również o. dr Wojciech Surówka oraz Karolina Staszak, a o kształcie liturgii mówili dr Paweł Milcarek oraz ks. prof. Grzegorz Poźniak.
O obecności mediów w liturgii prelekcje miał ks. prof. Marek Lis wykładowca z Uniwersytetu Opolskiego.
- Msza Święta obejrzana w telewizji, czy wysłuchana w radiu nie zastępuje uczestnictwa w Eucharystii, ale stanowi opcję dla osób zmagających się z chorobą, oddaleniem i brakiem możliwości dotarcia na miejsce celebracji. Warto ograniczyć jednak korzystanie z rozmaitych elementów medialnych w czasie liturgii takich jak wyświetlacze, ekrany, czy smartfony, aby zwrócić uwagę na ołtarz, będący centralnym punktem. Najważniejsze jest bowiem to co dzieje się na nim – mówił ks. prof. Marek Lis
Prelegentami panelu „Czas i przestrzeń liturgii” w ramach konferencji byli: ks. dr hab. Mariusz Kuciński, prof. AKP, dyrektor Centrum Studiów Ratzingera w Bydgoszczy, który wygłosił referat „Wcielenie jako teologiczna obietnica przestrzeni rytualnej” oraz ks. Karol Rawicz-Kostro, dyrektor Centrum Formacji Liturgicznej Diecezji Bydgoskiej. Podjął on temat „Ad orientem. Liturgiczne podstawy kierunku modlitwy w teologii Benedykta XVI”.
- Przeżywanie liturgii jest zależne od jej sposobu celebracji. Benedykt XVI w bardzo delikatny sposób w książce „Duch liturgii” poucza nas jaki jest duch liturgii - mówił ks. Karol Rawicz-Kostro.
Podczas konferencji ks. prof. Bogusław Migut mówił o liturgii jako miejscu stawania się synami w Synu i teologii liturgii Josepha Ratzingera/Benedykta XVI. Wystąpienie miał również prof. dr Clemens Sedmak na temat Papieża Benedykta XVI, liturgii i ubóstwa.
Konferencja „Duch Liturgii Duchem Kościoła” zorganizowana została przez Muzeum Diecezjalne w Kielcach, Sekcję Liturgiki i Homiletyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego oraz Centrum Studiów Ratzingera w Bydgoszczy.
Współorganizatorem konferencji w Targach Kielce było Centrum Studiów Ratzingera w Bydgoszczy, które zaprosiło również na wystawę towarzyszącą – pokazując pamiątki po Ojcu Świętym Benedykcie XVI, udostępniane na co dzień w Muzeum Diecezji Bydgoskiej. Na wystawie można było zobaczyć m.in. czerwone buty papieskie, czy białą piuskę.